Waarom zelf-sabotage eigenlijk veilig voelt
Ben je iemand met patronen die soms tot negatieve gevolgen leiden, terwijl je dit zelf kunt beïnvloeden? Maak je steeds keuzes die niet altijd in je eigen belang zijn?
Dan kan het zijn dat je jezelf saboteert. In dit blog ga ik dieper in op wat deze zelf-sabotage inhoudt en wat je eraan kunt doen.
Wat is zelf-sabotage?
Zelf-sabotage kan worden gezien als een patroon van gedachten en gedragingen waarin je onbewust verstrikt raakt en dat obstakels creëert om je doelen te bereiken.
Zelf-sabotage is helemaal geen sabotage. Het is eigenlijk een beschermingsmechanisme dat door je brein is gecreëerd om je veilig te houden voor mogelijk gevaar of schade. Wat bekend is, wordt door ons brein als veilig beschouwd. Met andere woorden, je bent je misschien niet eens bewust van zelf-saboterend gedrag, en dit doe je niet opzettelijk.
Wanneer we ons in onbekend terrein begeven omdat we een verandering willen doorvoeren, kan dit alle alarmbellen in ons brein doen afgaan die ons waarschuwen: Gevaar! Dan geeft ons brein het bevel om een bekend gedrag aan te nemen om ons terug te brengen naar bekend terrein.
Make it stand out
.
Waar komt zelf-sabotage vandaan?
We zijn complexe mensen met een sterk overlevingsinstinct. Over het algemeen proberen we te doen wat goed voor ons is, omdat dit ons helpt ons leven te leiden. Tegelijkertijd worstelen we met de verantwoordelijkheden van het volwassen leven.
Om stress en een overweldigende hoeveelheid prikkels aan te kunnen, gebruiken we verschillende manieren om ermee om te gaan. We proberen onszelf te kalmeren, goed te voelen, en druk te vermijden. Ook is het belangrijk dat we nadenken over wat we doen en ons bewust zijn van onze acties.
Naast onze menselijke natuur en verlangens is er nog een reden waarom we onszelf saboteren. Soms vernietigen we onze relaties, ons zelfvertrouwen of onze gezondheid omdat we worstelen met zelfliefde. Er zijn situaties waarin we omgaan met jeugdtrauma's en copingmechanismen, waarbij we onze capaciteiten of waarde in twijfel trekken. Sommige mensen zijn ervan overtuigd dat ze geen succes verdienen of dat ze zich niet op een bepaalde manier mogen voelen. Ze onderdrukken hun emoties omdat hun overtuigingen verstoord zijn. Soms hebben ze geleerd om onzeker te zijn omdat ze bijvoorbeeld gepest zijn, of strenge ouders hebben die hen beoordelen. Iedereen die door een soortgelijk probleem gaat, zoekt een manier om de druk te verlichten. Dit kan zich uiten in zelf-sabotage, waarbij kortetermijnplezier wordt verkozen boven langetermijngeluk.
Voorbeelden van zelfsaboterend gedrag
Er zijn talrijke situaties en gedragingen die kunnen worden omschreven als zelf-sabotage. Het belangrijkste is te begrijpen dat zelf-sabotage simpelweg betekent 'iets doen dat schadelijk is voor je eigen welzijn op de lange termijn'. Dit geldt voor allerlei patronen.
Anderen de schuld geven van onze fouten
Als wij de oorzaak zijn, proberen we de schuld te schuiven op iets of iemand anders. We willen onszelf niet de schuld geven, omdat we dan ten onrechte kunnen geloven dat we niets waard zijn of dom zijn. In plaats daarvan kijken we naar externe factoren of mensen. Op korte termijn voelen we ons beter omdat we de schuld vermijden, maar op lange termijn saboteren we onszelf omdat we niet leren van onze fouten en het de volgende keer beter kunnen doen.
Uitstelgedrag
Dit is waarschijnlijk bekend voor velen. Werk vermijden en taken uitstellen met het idee dat we ze later afmaken, is een manier van zelf-sabotage. Op het moment zelf geeft het plezier, omdat het tijd vrijmaakt voor iets leuks in plaats van de gevreesde inspanning. Op lange termijn moeten we echter haasten om ons werk af te krijgen, wat de kwaliteit kan beïnvloeden.
Niet voor jezelf opkomen
Veel mensen vinden het moeilijk om hun behoeften aan anderen kenbaar te maken en hun mening te geven. Op het moment vermijd je conflicten en is het makkelijker om mee te gaan met anderen. Maar uiteindelijk kan dit betekenen dat jouw behoeften worden verwaarloosd en anderen je grenzen overschrijden.
Beslissingen vermijden
Iets kiezen is niet gemakkelijk. In de meeste gevallen betekent het dat je keuze B niet hebt, omdat je voor A hebt gekozen. Mensen stellen graag beslissingen uit of maken ze helemaal niet. Want als we een beslissing vermijden, hoeven we de consequenties niet te dragen en hebben we nog steeds de andere optie als mogelijkheid. Op lange termijn is het beter om een beslissing te nemen, omdat zonder keuze er geen consequenties of mogelijke groei zijn.
Jezelf naar beneden halen.
Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar voor sommige mensen voelt negatief over zichzelf praten eigenlijk goed. Tenminste op dat moment, omdat ze zich het ergste voorstellen. Dan kan het alleen maar beter worden en hebben ze niets te verliezen. Deze negatieve zelfpraat is een vorm van bescherming om hun hoop niet te hoog te laten oplopen. Maar op lange termijn houdt het hen tegen.
Imposter syndrome
Als je gevoelens van zelftwijfel hebt of gelooft dat je niet getalenteerd genoeg bent vanwege imposter syndrome, kun je fouten maken om te voorkomen dat iemand ontdekt dat je een "bedrieger" bent. Dit is natuurlijk niet waar, maar het kan zo aanvoelen, ondanks je opleiding, ervaring en prestaties.
Twijfel
Ambivalentie verwijst naar gemengde gevoelens hebben over iemand of iets, onzeker zijn over welke volgende stap of beslissing te nemen. Het kan voelen alsof je in een moeilijke situatie zit en dat alle opties uitdagingen met zich meebrengen.
Wanneer je jezelf saboteert, verplaats je onbewust dingen in een bepaalde richting, zodat je niet langer de moeilijke beslissing hoeft te nemen. Dit kan je gevoelens van emotionele overweldiging of angst voor het nemen van beslissingen verminderen.
Angst voor succes
Iemand kan zichzelf saboteren uit angst voor succes. Dat klinkt misschien verwarrend, maar succesvol zijn brengt veel meer verantwoordelijkheid en risico’s met zich mee. Over het algemeen brengt meer succes een aantal veranderingen met zich mee, zoals hierboven vermeld, en meer, zoals waar je woont en met wie je tijd doorbrengt. Dit kan gepaard gaan met een gevoel van verlies of angst voor het onbekende.
Angst voor wat anderen denken
Het is niet ongewoon om jezelf te saboteren om de stress van de verwachtingen van anderen te vermijden. Onbewust kan iemand bang zijn voor afwijzing of spot van vrienden of geliefden als ze hun doelen niet bereiken. Voor sommigen kan die druk leiden tot gedachten of gedrag die resulteren in zelfsabotage.
6 manieren om jezelf te versterken en zelf-sabotage te vermijden
Bewustwording van je neiging tot zelf-sabotage kan je helpen actie te ondernemen. Hier zijn een paar tips om te overwegen:
Herframe het
Als je het niet meer als sabotage ziet, maar als delen van je brein die je proberen veilig te houden, kun je de vaardigheden ontwikkelen van nieuwsgierigheid om te zien wat er gaande is en waar je bang voor bent. Wanneer je nieuwsgierigheid bent over waarom je angstig wordt, kun je eraan werken.
Ontwikkel zelfbewustzijn
Hoe ziet zelf-sabotage er voor jou uit? Stel je dingen uit tot het laatste moment? Begin je ruzies met anderen of vermijd je uitdagingen?
In veel gevallen is zelfdestructief gedrag geworteld in angst. Onze angstige gedragingen kunnen ervoor zorgen dat we vermijden wat we moeten doen om onze doelen te bereiken. We vermijden niet het doel zelf, maar de vermeende negatieve gevolgen ervan, inclusief de negatieve emoties die we ermee associëren.
Schrijf het op
Als je moeite hebt om je patronen te herkennen, begin dan met het bijhouden van een dagboek. Naarmate je blijft schrijven over je doelen, merk je misschien dat je telkens over dezelfde dingen klaagt. Deel deze gedachten met een coach of therapeut. Zij kunnen je helpen manieren te vinden om ze te overwinnen.
Soms is zelf-saboterend gedrag het resultaat van trauma's uit het verleden of de kindertijd. We ontwikkelen overlevingsstrategieën die ons verder leed besparen. Helaas is het moeilijk om deze strategieën te doorbreken als ze niet langer nuttig zijn. Samenwerken met een therapeut kan je helpen om de onderliggende emotionele pijn op te lossen.
Maak een plan — en voer het uit
Als je de gedragingen hebt geïdentificeerd die je wilt doorbreken, maak dan een plan voor hoe je ze wilt aanpakken. Als je bijvoorbeeld weet dat je zelf-saboterende gedachten de kop opsteken voordat je een afspraak inplant, besluit dan om het toch in te plannen. Maak er een persoonlijke regel van: "Al mijn afspraken komen in mijn agenda, ongeacht wat er gebeurt."
Door er een persoonlijke regel van te maken, laat je de kracht van gewoonte het overnemen. Dit vergroot de kans dat je daadwerkelijk op de afspraak verschijnt. Maar het geeft je ook de kans om te ontdekken wat je emotioneel nog in de weg staat.
Actie ondernemen is een cruciale stap, omdat uitstel vaak de hoeksteen is van zelf ondermijnend gedrag. Dit helpt je angst te verminderen en je gevoel van eigenwaarde (opnieuw) op te bouwen.
Als je hulp nodig hebt om te beginnen, kan praten met een coach of psycholoog verantwoordelijkheid en steun bieden. Het kan je ook helpen gemotiveerd te blijven bij het maken van kleine veranderingen. Perfectionisten hebben de neiging om stapsgewijze vooruitgang te haten, maar het is de zekerste manier om verandering te bewerkstelligen.
Communiceer
Op sommige manieren is de laatste stap zowel de eenvoudigste als de engste. Mensen die zichzelf saboteren, zullen — paradoxaal genoeg — er alles aan doen om te voorkomen dat hun onzekerheden opgemerkt worden.
Toch kan communiceren verschillende voordelen hebben. Door een angst uit te spreken, lijkt het vaak minder beangstigend. Bovendien helpt het delen van je doelen om verantwoordelijkheid en steun op te bouwen.
Creëer alternatieve acties
Onder zelf-sabotage ligt vaak een ongemakkelijke emotie die je liever niet voelt, zoals angst voor falen, succes, verlating, toewijding, of ontoereikendheid. Zodra je hebt vastgesteld wat dat is, overweeg dan om een dagboek te gebruiken om de zelf-saboterende (of zelf-beschermende) gedragingen die je normaal zou vertonen op te schrijven.
Tot Slot
Heb geduld met jezelf terwijl je meer leert over de verschillende soorten zelf-sabotage en hoe ze zich uiten. Onthoud dat te veel tegelijk willen veranderen vaak een vorm van zelfondermijnend gedrag is.
Samenwerken met een psycholoog kan heel nuttig zijn. Het biedt steun en verantwoordelijkheid terwijl je leert om zelf-sabotage te stoppen en vooruit te komen.
Bronnen:
Peel R, Caltabiano N, Buckby B, McBain K. Defining romantic self-sabotage: a thematic analysis of interviews with practising psychologists. J relat res. 2019;10:e16. doi:10.1017/jrr.2019.7
Svartdal F, Dahl TI, Gamst-Klaussen T, Koppenborg M, Klingsieck KB. How study environments foster academic procrastination: overview and recommendations. Front Psychol. 2020;11:540910. doi:10.3389/fpsyg.2020.540910
Eyink J, Hirt ER, Hendrix KS, Galante E. Circadian variations in claimed self-handicapping: Exploring the strategic use of stress as an excuse. Journal of Experimental Social Psychology. 2017;69:102-110. doi:10.1016/j.jesp.2016.07.010
Heb jij het gevoel zelfsabotage een invloed heeft op jouw leven? Of wil je meer weten over de mogelijkheden van EMDR bij zelfsabotage?
Met warme groet,
Monique
Elke maand tips voor je mentale gezondheid in je mailbox?
Schijf je hier in.